Άρθρο του: Στέλιου Μπίκου*
Βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς βιώσιμη ενέργεια δεν νοείται. Βιώσιμη ενέργεια χωρίς τεχνολογική καινοτομία δεν νοείται. Καινοτομία χωρίς έρευνα δεν προκύπτει. Περίπου το 50% των ενεργειακών τεχνολογιών που απαιτούνται για τη διασφάλιση της αειφορίας βρίσκεται στο στάδιο της έρευνας, διαδίδει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA).
Κάπως έτσι σκέφτηκε η ηγεσία του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) το 2020 και αποφάσισε να ανταποκριθεί στην πρόσκληση της Γενικής Γραμματείας Ερευνας και Καινοτομίας για τη συγχρηματοδοτούμενη ίδρυση Κέντρων Ικανοτήτων, δηλαδή τεχνοβλαστών ιδιωτικού δικαίου, με τη συμμετοχή ερευνητικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων της αγοράς, που θα γεφυρώσουν την απόσταση μεταξύ της πλούσιας έρευνας των μεν και των έκδηλων αναγκών των δε.
Η πρόταση του ΕΜΠ βρήκε ανταπόκριση στη ΓΓΕΚ και έτσι ιδρύθηκε στα τέλη του 2021 το Ενεργειακό Κέντρο Ικανοτήτων, με τη σύμπραξη γνωστών ονομάτων της ζωής μας, όπως η ΜΟΤΟΡ ΟΪΛ, γνωστή για τα προϊόντα πετρελαίου, η ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ που κατασκευάζει υποδομές αλλά ταυτόχρονα παράγει και διακινεί ηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο, η ΔΕΠΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ που είναι συνυφασμένη με την έλευση του φυσικού αερίου στην Ελλάδα, η ΕΥΔΑΠ που φροντίζει το πόσιμο νερό και τα απόβλητα της Αττικής, ο ΟΑΣΑ που μοχθεί για τη βελτίωση των συγκοινωνιών στο Λεκανοπέδιο, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών με τα επιβλητικά παρατηρητήρια του ουρανού αλλά και τις πολύ πραγματιστικές προγνώσεις του καιρού, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας που ηγείται τεχνολογικά -και όχι μόνο- της προσπάθειας της περιοχής του να περάσει στην εποχή μετά τον λιγνίτη, αλλά και άλλες δυνατές παρουσίες της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ) του ΕΜΠ, που προσφέρει σημαντική έρευνα στα πεδία του, η δυναμική στον χώρο της ναυπηγικής HYDRUS Engineering, η Τεχνική Προστασίας Περιβάλλοντος του ομίλου Πολυχρονόπουλου και η eΤrikala, του ιδιαίτερα ενεργού Δήμου Τρικκαίων.
Το Ενεργειακό Κέντρο Ικανοτήτων (ΙΚΕ) έρχεται νέο σε ένα τοπίο πλούσιο σε φορείς που ασχολούνται με την ενέργεια, είτε ερευνητικά είτε εμπορικά και βιομηχανικά. Είναι η πρώτη, όμως, εταιρεία, που φέρνει τόσο κοντά την έρευνα και την αγορά, με ορατά αποτελέσματα ήδη ένα και κάτι έτος μετά την ίδρυσή του. Οι εταίροι του μαρτυρούν βαθιά ικανοποίηση από την εγγύτητα μεταξύ τους, που προκαλούν οι συχνές ανταλλαγές απόψεων, εμπειρίας και σχεδίων, εξαιτίας των εργασιών του ΕΚΙ.
Πράγματι, το ΕΚΙ συστάθηκε με ευρύ πεδίο δράσης, που περιλαμβάνει σχεδόν το σύνολο των τεχνολογικών, τεχνο-οικονομικών και ρυθμιστικών συνιστωσών της ενέργειας. Από την κεντρική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στη μεταλιγνιτική εποχή, την αποθήκευση ενέργειας και την εξοικονόμηση ενέργειας ώς τις έξυπνες πόλεις, το περιβάλλον, τα εναλλακτικά καύσιμα και τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και καυσίμων.
Ηδη, εκπονεί οκτώ μελέτες, που καλύπτουν σχεδόν όλο το εύρος του πεδίου δράσης του, οι περισσότερες σε επίπεδο αξιολόγησης και τεχνοοικονομικής ανάλυσης επενδύσεων τεχνολογικής αιχμής, με ενδιαφέρον για τη βιομηχανία, τις χερσαίες και θαλάσσιες μεταφορές, τις ενεργειακές και υδατικές υποδομές, τα δίκτυα φυσικού αερίου, τους παραγωγούς αιολικής και ηλιακής ενέργειας και τις έξυπνες πόλεις με ενεργειακές φιλοδοξίες. Οι μελέτες αυτές ανακοινώθηκαν δημόσια στην ημερίδα του ΕΚΙ την Παρασκευή 10 Μαρτίου, ως τεχνολογική συνεισφορά στον ίδιο στόχο που υπηρετούν οι δράσεις των σχετικών υπουργείων και της ανεξάρτητης Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, δηλαδή στην απανθρακοποίηση και στην ψηφιοποίηση της ελληνικής οικονομίας με ταυτόχρονη καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας.
Στην αισιόδοξη αυτή πρώτη φάση της ζωής του, το ΕΚΙ σχεδιάζει να αναπτυχθεί σε αρμονία με τους εγκαθιδρυμένους φορείς έρευνας, αινοτομίας και εμπορικής εκμετάλλευσης της επιστήμης και της τεχνολογίας στον χώρο της ενέργειας. Θέλει να υποβοηθήσει εκείνες τις προσπάθειες που θα φέρουν τη μεγαλύτερη και ταχύτερη μετάβαση της Ελλάδας στη νέα ενεργειακή εποχή, για να δημιουργηθεί έτσι η ψηλότερη προστιθέμενη αξία στην ελληνική οικονομία από εύρωστες, καινοτόμες και γι’ αυτό επιτυχημένες ελληνικές επιχειρήσεις, με πολλαπλασιαστικό ρόλο στα εισοδήματα των εργαζομένων σε αυτές και των καταναλωτών των προϊόντων και των υπηρεσιών τους.
Ακρογωνιαίος λίθος σε αυτή την προσπάθεια θα σταθεί, βέβαια, η δυνατότητα των ερευνητικών εταίρων του ΕΚΙ να συμμετέχουν με αξιώσεις στον διεθνή ερευνητικό διάλογο για τις νέες μορφές παραγωγής, διακίνησης και κατανάλωσης της ενέργειας. Μόνο έτσι θα μπορέσουν οι ελληνικές επιχειρήσεις να ανταγωνιστούν την εισαγόμενη τεχνολογία και τεχνογνωσία, ακόμα και αν την υιοθετήσουν με τις απαραίτητες προσαρμογές που θα βοηθήσει το ΕΚΙ να γίνουν, με εντόπιες δοκιμές-πιλότους, εγκαταστάσεις επίδειξης και υποστηρικτικές μελέτες.
Αλλωστε, ένας καίριος ρόλος του ΕΚΙ θα είναι να προσδώσει τεχνολογική σιγουριά στην όποια επενδυτική πρωτοβουλία στην ενέργεια, με αδιάβλητη ερευνητική ειλικρίνεια και απόλυτη επιχειρηματική ευαισθησία για την επιτυχία της επένδυσης προς όφελος όλων των παραγόντων της.
*Ο δρ Στέλιος Μπίκος διευθύνει την εταιρεία ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΙΚΕ (www.hecc.gr), νεοφυή τεχνοβλαστό του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Προηγουμένως, εργάστηκε στην εταιρεία φυσικού αερίου ΔΕΠΑ ΕΜΠΟΡΙΑΣ Α.Ε. και στη χημική βιομηχανία της Βρετανίας. Συντονίζει το Εθνικό Τεχνολογικό Βάθρο για την Αειφόρο Χημεία (www.suschem-gr.org).
